Dù bạn là người nước ngoài, hay người có quốc tịch Nhật, nếu bạn trên 20 tuổi và sinh sống ở Nhật Bản trong trung và dài hạn, bạn sẽ được yêu cầu tham gia bảo hiểm hưu trí (年金保険 Nenkin hoken) của Nhật Bản. Tuy nhiên, một số người có thể trở về nước sau một thời gian sinh sống ở Nhật mà không biết rằng họ có thể nhận lại được một phần tiền nenkin mà mình đã đóng.
Do đó, trong bài viết này, chúng tôi sẽ giải thích về 年金の脱退一時金 “hệ thống xin hoàn tiền nenkin lần 1” mà bạn có thể áp dụng trước khi trở về nước.
年金の脱退一時金 (Nenkin no dattai ichiji kin) là gì?
年金の脱退一時金 là một hệ thống cho phép người nước ngoài đã tham gia chế độ bảo hiểm lương hưu trên 6 tháng (không phân biệt Lương hưu phúc lợi 厚生年金 hay Lương hưu quốc dân 国民年金) được yêu cầu hoàn lại số tiền đã đóng một lần trọn gói khi họ rời khỏi Nhật Bản.
厚生年金: là chế độ dành cho những người làm việc tại công ty hay xí nghiệp sẽ đóng loại này. Thông thường phía công ty sẽ hỗ trợ 1 phần.
⇒ Những bạn làm việc ở Nhật dưới hình thức kỹ thuật viên hay thực tập sinh đều được áp dụng chế độ này.国民年金保険: là chế độ bảo hiểm hưu trí dành cho những người không làm việc ở công ty hay xí nghiệp nào cả mà lao động tự do, du học sinh trên 20 tuổi đi làm baito hay tự kinh doanh sẽ đóng loại này.
Hai chế độ tên gọi khác nhau dành cho đối tượng khác nhau, nhưng về cơ bản thì đều là chế độ lương hưu.
Tham khảo: Tomoni
Điều kiện để được nhận lại nenkin
Dưới đây là điều kiện cho phép bạn đăng ký xin được hoàn lại tiền Nenkin.
| Loại lương hưu | Điều kiện để được đăng ký thủ tục |
|---|---|
| LƯƠNG HƯU QUỐC DÂN (国民年金) | ・ Thời gian rời khỏi Nhật dưới 24 tháng ・Thời gian đã nộp tiền nenkin trên 6 tháng ・Người không mang quốc tịch Nhật Bản ・Người không có địa chỉ cư trú tại Nhật Bản ・Người chưa từng đủ quyền lợi nhận tiền nenkin bao gồm cả tiền trợ cấp thương tật |
| LƯƠNG HƯU PHÚC LỢI (厚生年金) | ・ Thời gian rời khỏi Nhật dưới 24 tháng ・Thời gian đã nộp tiền nenkin trên 6 tháng ・Người không mang quốc tịch Nhật Bản ・Người không có địa chỉ cư trú tại Nhật Bản ・Người chưa từng đủ quyền lợi nhận tiền nenkin bao gồm cả tiền trợ cấp thương tật |
Tham khảo: 短期在留外国人の脱退一時金｜日本年金機構 (Japanese)
Tuy nhiên, nếu bạn đáp ứng bất kỳ điều kiện nào sau đây, bạn sẽ không thuộc diện được hoàn tiền nenkin:
- Đang được hưởng quyền lợi từ bảo hiểm bởi lương hưu quốc dân
- Đang có địa chỉ cư trú tại Nhật
- Từng có kinh nghiệm nhận lương hưu như trợ cấp tàn tật (障害厚生年金)
- Quá 2 năm kể từ ngày ngừng tham gia/xin rút khỏi chế độ Nenkin
Xin lưu ý rằng, tuy không trưng thu thuế thu nhập trên tiền lương hưu hoàn lại trọn gói trong bảo hiểm Lương hưu quốc dân nhưng sẽ thu 20.42% thuế khi hoàn trả tiền lương hưu trọn gói trong bảo hiểm lương hưu phúc lợi. Tức là khi đăng ký thủ tục đối với Lương hưu phúc lợi thì bạn chỉ có thể nhận được 79.58% tổng số tiền được hoàn, và mọi người thường gọi nó là thủ tục nenkin lần 1.
Còn 20.42% số tiền còn lại thì sẽ bị nộp vào sở thuế.Khi làm thủ tục xin lại số tiền này từ sở thuế thì được gọi là thủ tục nenkin lần 2.
Những người không còn hộ khẩu cư trú ở Nhật có thể nộp “Đơn xin hoàn trả tiền do trưng thu thuế thu nhập khi về hưu” cho sở thuế và có thể nhận lại tiền thuế đã trưng thu. Đơn này phải được nộp cho cơ quan quản lý thuế ở nơi sau cùng mà người nộp có địa chỉ khi còn ở Nhật. Để nộp đơn và có thể nhận lại được tiền thuế này, trước khi rời Nhật cần phải nộp “Đơn thông báo đã nộp thuế” cho cơ quan thuế quản lý địa chỉ hay nơi ở sau cùng khi còn ở Nhật. (mẫu đơn này có đăng trên trang web của sở thuế: http://www.nta.co.jp).
Trường hợp chưa nộp đơn này mà đã về nước thì hãy nộp cùng với hồ sơ khi đăng ký. Ngoài ra, ngoài điều kiện của người quản lý nộp thuế là có hộ khẩu tại Nhật không cần điều kiện gì khác.(Nếu có thắc mắc gì khi làm thủ tục đăng ký,v.v. xin vui lòng liên hệ sở thuế). “Giấy thông báo quyết định hoàn trả nenkin lần 1” sẽ được gửi cùng lúc với tiền này nên hãy nộp bản chính cho nhân viên quản lý nộp thuế.
Thủ tục lấy lại Nenkin
Khi đăng ký xin hoàn lại tiền nenkin lần 1, vui lòng tham khảo những mục sau đây để biết nơi bạn cần nộp hồ sơ:
| Chế độ đã tham gia | Where to request |
|---|---|
| Lương hưu quốc dân và Lương hưu phúc lợi | Cơ quan trợ cấp lương hưu Nhật Bản – Japan Pension Service – 日本年金機構 |
| Bao gồm thời gian được trợ cấp từ các hiệp hội viện trợ, phúc lợi | Tổ chức thực hiện chi trả tiền trợ cấp, phúc lợi mà bạn được viện trợ. (nếu thời gian tham gia bảo hiểm lương hưu quốc dân là trên 6 tháng thì Cơ quan trợ cấp lương hưu Nhật Bản sẽ là nơi tiếp nhận đơn yêu cầu của bạn) |
Trong trường hợp nếu Bảo hiểm lương hưu quốc dân không thanh toán khoản tiền hoàn trả nenkin lần 1, bạn cần nộp đơn đăng ký cho tổ chức chi trả lương hưu nơi bạn đã tham gia lần cuối.
Các giấy tờ cần thiết khi làm thủ tục
Các tài liệu sau đây là bắt buộc để đăng ký xin hoàn tiền nenkin lần 1:
- Bản sao Passport (hộ chiếu) (Trang có thể xác nhận họ tên, ngày tháng năm sinh, quốc tịch, chữ ký, tư cách lưu trú)
- Có mở tài khoản ngân hàng (phải là tên của bạn nhé) có hỗ trợ gửi tiền từ Nhật về Việt Nam (Vietinbank,Agribank..v…v)
- Sổ nenkin (年金手帳）
- Đơn xin hoàn trả tiền nenkin 脱退一時金請求書
- Tài liệu xác nhận rằng bạn không có địa chỉ cư trú tại Nhật, chẳng hạn như bản sao hồ sơ cư trú (住民票) đã gạch tên của bạn (không bắt buộc nếu bạn đã gửi thông báo chuyển đi cho thành phố)
- Giấy tờ có thể xác nhận được thông tin tài khoản ngân hàng bao gồm “Tên ngân hàng”, “Tên chi nhánh”,“Địa chỉ chi nhánh”, “Số tài khoản” bạn đang sở hữu ở Việt Nam có dấu chứng nhận của ngân hàng.(Nên mở tài khoản ở những ngân hàng lớn có thể nhận tiền từ Nhật)
Về đơn đăng ký xin hoàn tiền, các bạn có thể tải tại đây – trang 13.
Về tài khoản ngân hàng, nếu bạn muốn nhận một khoản rút tiền một lần tại ngân hàng ở Nhật Bản, tên tài khoản của bạn phải được đăng ký bằng katakana. Xin lưu ý rằng Ngân hàng Yucho không thể nhận được khoản thanh toán hoàn trả nenkin.
Sau khi chuẩn bị xong đầy đủ các giấy tờ cầ thiết theo yêu cầu của cơ quan nenkin của Nhật Bản thì bạn có thể gửi EMS đến cho cơ quan này theo địa chỉ sau:
JAPAN PENSION SERVICE
3-5-24 Takaido-nishi, Suginami-ku, Tokyo 168-8505 JAPAN
Hoặc nếu không yên tâm bạn có thể nhờ bạn bè ở Nhật gửi đến bưu điện hoặc mang trực tiếp đến cơ quan nenkin để nộp. Trong trường hợp bạn không tự tin để tự làm thủ tục thì có thể nhờ qua các văn phòng có dịch vụ lấy nenkin tuy nhiên sẽ mất phí (thường sẽ trích phần trăm từ tiền nenkin mà bạn được nhận lại).
Kể từ ngày bạn gửi đơn xin hoàn lại nenkin khoảng 3-4 tháng sau Cơ quan này sẽ gửi cho bạn giấy thông báo cấp tiền nenkin vào tài khoản ngân hàng của bạn(脱退一時金支給決定通知書). Nếu giấy tờ bạn gửi bị thiếu hay sai sót thì họ sẽ gửi trả lại nên chú ý khâu chuẩn bị giấy tờ tránh mất thời gian.
Số tiền lương hưu (nenkin) được hoàn?
Số tiền lương hưu được hoàn lại được tính theo đơn vị 6 tháng, với giới hạn cao nhất 36 tháng (3 năm). Vì vậy thời gian tham gia nộp lương hưu là 3 năm hay 9 năm đều sẽ được nhận cùng 1 mức như nhau.
Trường hợp Lương hưu quốc dân (国民年金保険)
Số tiền lương hưu quốc dân được nhận phụ thuộc vào thời điểm đóng và số tháng đã đóng.
Dưới đây là số tiền được hoàn áp dụng cho trường hợp nộp bảo hiểm lương hưu trong khoảng từ tháng 4/2018 đến tháng 3/2019
| Thời hạn đã nộp bảo hiểm lương hưu | Số tiền lương hưu 1 lần được hoàn |
|---|---|
| Từ 6 tháng trở lên đến dưới 12 tháng | 49,230 yen |
| Từ 12 tháng trở lên đến dưới 18 tháng | 98,460 yen |
| Từ 18 tháng trở lên đến dưới 24 tháng | 147,690 yen |
| Từ 24 tháng trở lên đến dưới 30 tháng | 196,920 yen |
| Từ 30 tháng trở lên đến dưới 36 tháng | 246,150 yen |
| Từ 36 tháng trở lên | 295,380 yen |
Tham khảo: 脱退一時金に関するお客様向け Q＆Ａ (Japanese)
Trường hợp Lương hưu phúc lợi (厚生年金)
Không giống như bảo hiểm lương hưu quốc dân, số tiền thanh toán cho quỹ lương hưu phúc lợi được xác định theo thời gian tham gia và mức lương tiêu chuẩn trung bình hàng tháng trong suốt thời gian đó.
Cách tính tiền lương hưu phúc lợi được nhận như sau :
Trợ cấp lương hưu 1 lần = Tiền lương căn bản trung bình x Hệ số thanh toán
※Hệ số thanh toán = Hệ số tiền bảo hiểm x 1/2 x Tổng số tháng tham gia bảo hiểm
※Tiền lương căn bản trung bình = (Tiền thưởng + Tiền lương căn bản hàng tháng) / Số tháng trong tổng thời gian của người được bảo hiểm
※Tổng thời gian nộp tiền lương hưu trên 3 năm thì số tiền lương hưu nhận lại cũng chỉ được tính trong vòng 3 năm. (tính đến tháng 4 năm 2020)
“Hệ số thanh toán” được thể hiện theo bảng dưới đây:
| Thời gian tham gia Lương hưu phúc lợi | Hệ số thanh toán |
|---|---|
| Từ 6 tháng trở lên đến dưới 12 tháng | 0.5 |
| Từ 12 tháng trở lên đến dưới 18 tháng | 1.1 |
| Từ 18 tháng trở lên đến dưới 24 tháng | 1.6 |
| Từ 24 tháng trở lên đến dưới 30 tháng | 2.2 |
| Từ 30 tháng trở lên đến dưới 36 tháng | 2.7 |
| Từ 36 tháng trở lên | 3.3 |
Tham khảo: 脱退一時金に関するお客様向け Q＆Ａ (Japanese)
Khi tính toán, hãy áp dụng các hệ số giá trị được liệt kê ở bảng trên.
Những điểm cần lưu ý khi làm thủ tục
Có một số điểm cần lưu ý khi đăng ký xin hoàn tiền Nenkin lần 1. Nếu bạn bỏ qua những điểm này, bạn có thể không nhận lại được tiền nenkin đã đóng. Vì vậy hãy chắc chắn kiểm tra chúng trước khi nộp hồ sơ.
Về thông báo hủy đăng ký địa chỉ, rời khỏi Nhật Bản
Nếu bạn không gửi thông báo chuyển đi (転出届 Tenshutsu-todoke) lên tòa thị chính của thành phố/quận nơi bạn sinh sống trước khi rời khỏi Nhật Bản, bạn sẽ không thể đăng ký xin hoàn lại tiền nenkin lần một trong thời gian được phép tái nhập cảnh. Điều này là do bạn được đối xử như một người tham gia chế độ Nenkin cho đến khi hết thời hạn giấy phép tái nhập cảnh.
Ngay cả khi bạn rời khỏi Nhật Bản với giấy phép tái nhập cảnh, bạn vẫn sẽ cần gửi thông báo chuyển đi (転出届 Tenshutsu-todoke) đến thành phố khi bạn chuyển địa chỉ ra nước ngoài. Nếu bạn đã gửi thông báo chuyển đi (転出届 Tenshutsu-todoke) đến thành phố và đã rời khỏi nước Nhật với giấy phép tái nhập cảnh, bạn có thể yêu cầu xin hoàn tiền nenkin lần 1. Trong trường hợp này, số tiền lương hưu đã thanh toán có thể được yêu cầu hoàn lại trong vòng hai năm kể từ ngày sau ngày chuyển đi (ngày không đủ điều kiện hưởng lương hưu quốc gia).
Khi bạn nộp tiền bảo hiểm hưu trí trên 10 năm
Những người đã nộp tiền bảo hiểm hưu trí trên 10 năm – tức là những người có quyền nhận tiền trợ cấp khi về hưu sẽ không thể yêu cầu xin hoàn tiền nenkin lần 1.
Thay vào đó, bạn có thể nhận được một khoản trợ cấp hưu trí của Nhật Bản. Nó có nghĩa là bạn có thể nhận tiền của bạn theo một cách khác.
Thời gian nộp đơn
Nếu bạn nộp đơn xin hoàn tiền nenkin lần 1 trước khi bạn rời Nhật Bản, bạn phải nộp đơn sau ngày làm thủ tục chuyển đi (転出届 Tenshutsu-todoke) tại văn phòng thành phố. Điều này là do người nộp đơn không được có địa chỉ tại Nhật Bản khi Dịch vụ Hưu trí Nhật Bản (日本年金機構 Nihon’nenkinkikō) nhận được đơn đăng ký.
Ngoài ra, khi gửi mẫu đơn qua bưu điện, hãy đảm bảo rằng nó đến đúng địa chỉ của Dịch vụ Hưu trí Nhật Bản sau ngày bạn chuyển đi/rời khỏi Nhật.
Tổng kết
Lần này, chúng tôi đã giải thích về khái niệm, điều kiện cũng như thủ tục đăng ký của hệ thống hoàn trả lương hưu ở Nhật Bản dành cho người nước ngoài.
Những người nước ngoài như chúng ta không phải ai cũng sẽ sống và làm việc ở Nhật đến già để nhận lại số tiền nenkin đã đóng. Nếu bạn quyết định trở về nước, đừng quên đăng ký xin hoàn lại nenkin trong thời hạn cho phép để không lãng phí số tiền bạn đã phải bỏ ra nhé. Tuy số tiền không phải là lớn nhưng rất có ý nghĩa với những ai đã vất vả lao động tại xứ sở Mặt Trời Mọc này, phải không ạ? Chúc các bạn may mắn!