Ở Nhật ngoài hệ thống tầu điện phủ rộng khắp đất nước thì xe buýt là một phương tiện cũng rất tiện lợi và không thể thiếu cho những người ở vùng ven không gần ga tầu.
Tuy nhiên, bạn có thể thấy việc sử dụng xe buýt khó khăn hơn so với đi tàu điện. Vì điểm dừng xe buýt rất khó tìm, và cách để lên xe buýt lại khác nhau ở mỗi khu vực.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giải thích các vấn đề thường khiến mọi người lúng túng khi sử dụng xe buýt, bao gồm cách đọc thời gian biểu, cách lên xe và cách tìm kiếm tuyến đường đến điểm đích.
Trạm dừng xe buýt và Thời gian biểu
Để có thể lên xe buýt thì bạn cần phải tới đúng trạm/điểm dừng của xe. Tùy thuộc vào hướng di chuyển, có các điểm dừng xe buýt có cùng tên trên một con đường. Vì vậy bạn hãy cẩn thận xác nhận tuyến đường xe sẽ chạy để không xếp hàng theo hướng ngược lại.
Hầu hết các điểm dừng xe buýt đều có bảng biểu ghi rõ thời gian xuất phát cụ thể theo ngày thường và ngày nghỉ, ngày lễ, bạn cứ theo bảng đó đến bến để bắt xe. Trong hình ảnh bên dưới, thời gian biểu được chỉ định trong ba cột: ngày trong tuần, thứ bảy và chủ nhật.
Hãy nhớ là phải đến đúng giờ hoặc sớm hơn một chút vì xe buýt ở Nhật thường rất đúng giờ, khi đến giờ xe sẽ xuất phát và không chờ những ai đến muộn. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp xe đến muộn hơn so với lịch trình do tắc đường tại các vùng trung tâm.
Nếu có nhiều hơn một thời gian biểu ở trạm dừng, các điểm đến và các tuyến đường trên mỗi bảng biểu này sẽ khác nhau theo từng mã số xe. Vì vậy, hãy kiểm tra đúng lịch trình và số kí hiệu của xe buýt bạn muốn đi. Khi xe đến gần điểm dừng, bạn có thể thấy mã số xe, điểm đến và tuyến đường được hiển thị ở màn hình phía trước hoặc phía cạnh bên của xe.
Nguồn：How to use the Toei Bus ｜ TOEI TRANSPORTATION
Cách lên xe buýt
Hệ thống xe buýt ở các thành phố khác nhau cũng sẽ có những quy tắc khác nhau. Ví dụ, ở Tokyo hành khách thường sẽ lên từ cửa trước trong khi ở Kyoto là từ cửa sau. Phương thức trả tiền vé vì thế cũng sẽ khác nhau và phân ra làm hai loại: trả trước và trả sau.
Xe buýt trả sau
Ở loại xe này, tiền vé sẽ tính sau dựa trên quãng đường mà bạn di chuyển. Trong trường hợp này, bạn sẽ nhận được một vé số ngay khi mới lên xe. Khi xuống xe bạn cần trình vé số cho tài xế và số tiền bạn cần trả sẽ được hiện trên màn hình ở đầu xe tương ứng số vé của bạn.
Hiện có hai mẫu xe buýt áp dụng loại thanh toán này. Một mẫu đặt máy thanh toán ở cửa trước và mẫu còn lại đặt máy ở cửa sau. Bạn có thể nhìn vào những hành khách khác và bắt chước họ.
Dưới đây là hình ảnh miêu tả màn hình hiển thị chi phí cho từng điểm dừng được đánh số trên xe buýt, đặt ở mỗi đầu xe. Giá vé cho mỗi số sẽ thay đổi mỗi khi bạn đi qua mỗi trạm xe buýt. Bạn càng đi xa, chi phí sẽ càng cao.
Cũng như nhiều xe buýt ở nội thành Việt Nam, bạn cần phải nhấn nút 「とまります」(có nghĩa là dừng lại) để thông báo khi tới điểm dừng. Nút bấm thường được bố trí quanh chỗ ngồi hoặc chỗ tay nắm. Xin lưu ý rằng nếu không ai nhấn nút và không có ai đợi ở trạm dừng, tài xế sẽ tiếp tục đi mà không dừng lại.
Khi xe buýt dừng lại, bạn hãy cho tiền với vé được đánh số vào khe rút vé gần chỗ ngồi của tài xế rồi xuống xe từ cửa trước.
Xe buýt trả trước
Ở các khu vực như Tokyo, Yokohama và Kyoto, giá vé đi buýt thường được cố định một mức cụ thể bất kể khoảng cách. Với loại xe buýt này, bạn thường sẽ lên xe từ cửa trước và trả tiền vé luôn, sau đó xuống xe bằng cửa sau khi tới trạm dừng.
Nguồn：How to use the Toei Bus ｜ TOEI TRANSPORTATION
Nguồn：How to use the Toei Bus ｜ TOEI TRANSPORTATION
Cũng giống như xe buýt trả sau, bạn cần phải bấm nút thông báo khi muốn xuống trạm dừng kế tiếp và cứ thế ra khỏi xe mà không cần phải tính toán về số tiền sẽ phải trả. Tuy nhiên, loại buýt này sẽ khá “bất lợi” với những ai có quãng đường di chuyển ngắn.
Thanh toán bằng thẻ IC
Thay vì phải mang theo tiền mặt và một đống xu lẻ gây nặng ví, sẽ thật thuận tiện khi chúng ta có thể sử dụng các thẻ IC để thanh toán trên xe buýt như SUICA hay PASMO phải không?
Đối với xe buýt trả sau, bạn hãy “đập” thẻ IC vào đầu đọc trên máy phát vé khi lên xe. Khi xuống xe, bạn chỉ cần “đập thẻ” một lần nữa tại máy quét bên cạnh bác tài, giá vé sẽ được tính tự động và khấu trừ từ thẻ của bạn.
Trong trường hợp xe buýt trả trước, vì giá vé được cố định nên thanh toán sẽ được hoàn thành ngay khi bạn chạm vào máy đọc bằng thẻ IC khi lên xe.
Thanh toán bằng tiền mặt
Thường máy thanh toán trên xe buýt sẽ không trả tiền thừa, do đó bạn sẽ cần phải chuẩn bị đúng số tiền vé mà mình đã di chuyển.
Nếu bạn không có đủ tiền lẻ, bạn có thể đổi tiền xu từ đồng 500 yên hoặc tiền giấy 1.000 yên ở máy đổi tiền cạnh ghế tài xế.
Tiền giấy mệnh giá 2.000 yên, 5.000 yên và 10.000 yên thường không được chấp nhận để đổi tiền. Nên nếu bạn chỉ có những tờ tiền này thì hãy cân nhắc mua sắm một thứ gì đó trước để phá ra lấy tiền lẻ nhé.
Quy tắc ứng xử trên xe buýt
Để tránh gặp phải tình huống khó xử, có vài điểm bạn cần chú ý khi sử dụng xe buýt.
Nắm vào tay treo hoặc tay vịn ở lưng ghế khi không còn ghế trống
Khi bạn phải đứng vì không còn ghế trống trên xe, hãy nhớ nắm vào tay cầm treo phía trên hoặc tay vịn ở góc của mỗi lưng ghế. Hành động này sẽ giúp bạn tránh bị ngã khi xe đột ngột phanh gấp hoặc bẻ cua.
Không đổi tiền lẻ khi xe đang di chuyển
Đã từng có trường hợp hành khách bị ngã khi cố gắng đổi tiền lúc xe đang di chuyển. Hơn nữa, hoạt động này sẽ khiến tài xế không tập trung lái xe được và dễ gây tai nạn nên bạn hãy chú ý chỉ thực hiện đổi tiền khi xe đã đỗ tại các trạm dừng nhé.
Ghế ưu tiên và nhường chỗ cho người cần được ưu tiên
Cũng giống như tàu điện, xe bus của Nhật luôn có những chiếc ghế nhất định dành cho người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, trẻ em và người khuyết tật. Bạn có thể ngồi vào các ghế này khi các ghế thường không còn trống và chưa có ai sử dụng. Nhưng nếu xe quá đông, các ghế ưu tiên cũng kín người và bạn có ý định nhường ghế của mình cho họ, hãy thân thiện mời họ ngồi và nhẹ nhàng di chuyển xa một chút để họ không cảm thấy ngại ngùng.
Nên để chế độ im lặng và hạn chế gọi điện thoại
Ở Nhật Bản, việc tạo ra tiếng động lớn trong không gian nhỏ như tàu điện hay xe buýt được coi là hành vi có ý thức kém. Vì thế hãy cố gắng không làm phiền các hành khách trên tàu bằng âm nhạc, âm thanh nói chuyện qua điện thoại của bạn.
Cách tra tuyến đường và chi phí đi xe buýt
Số lượng điểm dừng xe buýt thường rất lớn và nếu bạn không thường xuyên sử dụng phương tiện này thì sẽ thấy các tuyến đường rất phức tạp. Vì vậy sử dụng một ứng dụng tra tuyến giao thông là điều vô cùng cần thiết.
Ứng dụng phổ biến và dễ hiểu nhất hiện nay với người Việt vẫn là Google Map. Bạn chỉ cần lựa chọn điểm xuất phát, điểm đến và thời gian bắt đầu di chuyển là có thể dễ dàng nhận được kết quả phù hợp bằng ngôn ngữ mẹ đẻ của mình.
Tuy nhiên, ở một số khu vực, dữ liệu của Google Map vẫn chưa được cập nhật nên dễ khiến bạn cảm thấy hoang mang khi không tìm được đúng trạm dừng xe buýt mình cần tới. Vì thế nếu bạn có thể đọc hiểu tiếng Nhật thì nên tải ứng dụng 乗換案内 (Noriake) của Yahoo! Japan, vừa tiện dụng, vừa miễn phí, lại có thể tra được thông tin của mọi phương thức di chuyển. Hoặc thử tải ứng dụng “Japan Official Travel App” của Tổ chức du lịch quốc gia Nhật Bản nếu bạn biết tiếng Anh. Ứng dụng này có sẵn trên App Store và Play Store, kèm theo nhiều thông tin, “Tip” du lịch thú vị tại mỗi điểm du lịch nên khá hay ho với các bạn muốn khám phá Nhật Bản.
Dưới đây là một vài trang web tra tuyến đường và thời gian hoạt động của xe buýt tại một số thành phố có hỗ trợ hiển thị ngoại ngữ bằng tiếng Anh.
Tổng kết
Mặc dù xe buýt có thể khiến bạn cảm thấy khó sử dụng hơn một chút so với tàu điện, nhưng đó là một phương tiện giao thông rất thuận tiện khi bạn đi đến một khu vực xa trung tâm, không có ga tàu hoặc khi tàu điện dừng đột xuất do tai nạn.
Thường trong một khu vực sẽ không có đồng thời cả hai loại xe buýt: trả trước và trả sau. Nên nếu bạn sử dụng buýt để di chuyển hằng ngày thì bạn chỉ cần ghi nhớ đúng một kiểu loại xe buýt khu vực mình sử dụng là ổn.
Nếu bạn sử dụng xe buýt ở một địa phương mà mình không biết rõ, hãy cẩn thận kiểm tra trước vì nó có thể khác với loại xe buýt mà bạn thường sử dụng.